Bu Haberi Yazdır

• STEPHEN FIDLER

Kuzey Atlantik AnlaÅŸması Örgütü bu hafta Güney Galler’de toplanıyor. Zirvede, 28 üyeli organizasyonun, 2014’ün sonunda Afganistan’daki operasyonunu sonlandırmasının ardından gelecek planlarını konuÅŸması bekleniyor. Ancak Rusya’nın Ukrayna’daki hamleleri, NATO’nun SoÄŸuk SavaÅŸ’ta olduÄŸu gibi üye ülkelerin topraklarını savunmaya odaklanmasına yönelik çaÄŸrıları artırdı. NATO’nun iÅŸleyiÅŸi çok iyi anlaşılmıyor; iÅŸte anlamanıza yardımcı olacak beÅŸ önemli nokta.

1- NATO, ASKERİ KOMUTA VE KONTROL YETENEĞİ OLAN SİYASİ BİR ÖRGÜTTÜR

NATO birlikleri, üye ülkeler tarafından oluÅŸturulur. NATO birliklerinin, 17 AWACS erken uyarılı uçaksavar filosu ve 2018’de kullanılmaya baÅŸlanacak beÅŸ Global Hawk insansız hava aracı dışında çok fazla askeri varlığa sahip deÄŸil. NATO’nun daimi komuta kontrol merkezleri, askeri operasyonların, birliÄŸin çerçevesi altında yürütülmesini saÄŸlıyor ve çokuluslu güçlerin birlikte çalışması için kritik önem taşıyor. NATO’nun Ukrayna krizinden çıkardığı sonuçlarından biri, komuta kontrol yeteneklerinin zayıfladığı ve acil bir reform gerektiÄŸi oldu.

2- KARALAR SİYASİ GÖRÜŞ BİRLİĞİYLE ALINIYOR

NATO’nun bir krize müdahale edebilmesi için 28 üyenin hepsinin kabul etmesi gerekiyor. Kararlar resmi olarak, ülkelerin elçileri ya da diÄŸer kıdemli temsilcilerin olduÄŸu Kuzey Atlantik Konseyi’nde alınıyor. Görüş birliÄŸinin gerekmesi, NATO’nun hızlı karar almasını zorlaÅŸtırıyor ve bazen imkansız hâle getiriyor. Hiçbir müttefiÄŸin, NATO misyonlarından birine katılma zorunluluÄŸu yok, ancak çevre baskısı var. ÖrneÄŸin Almanya, 2012’nin Libya’ya düzenlediÄŸi hava operasyonunda tarafısz kaldı.

3- NATO’YA KATKI YAPAN ÃœLKELERÄ°N MALÄ°YETLERÄ° ARTIYOR

NATO’nun operasyonlarından birine katkı yapan bir ülke, kendi katkısını ödüyor. NATO’nun 2013’te yaklaşık 3.2 milyar dolar olan ortak bütçesi hariç. Bu da NATO misyonlarından birine katkı saÄŸlamanın, bir ülkenin bütçesine doÄŸrudan finansal maliyet olarak kaydedildiÄŸi ve siyasi risk taşıdığı anlamına geliyor.

4- ORTAK SAVUNMA

Afganistan ve Libya operasyonların dışındaydı, ancak NATO, müttefiklerinin toprakları ve halkını savunmak için bunu sorumluluÄŸu dahilinde görüyor. NATO’nun 25’in üzerinde, bazı askeri operasyonlarda iÅŸbirliÄŸi yaptığı, ancak savunmak zorunda olmadığı ortağı var. Ukrayna da bunlardan biri. Ortak savunma taahüdü, NATO’nun kurucu anlaÅŸmasının 5. maddesinde yer alıyor ve buna yalnızca bir kez, 12 Eylül 2001’de baÅŸvuruldu.

 

Agence France-Presse/Getty Images

5- NATO’YA EN BÃœYÃœK FÄ°NANSAL KATKIYI ABD YAPIYOR

ABD’nin yüksek askeri imkanları var. Mesela ABD, diÄŸer NATO ülkelerinde olmayan havadan izleme araçlarına sahip ve NATO’nun kabaca 1 trilyon dolarlık askeri harcamalarının yüzde 73’ünü karşılıyor.