Nevruz Nedir? Bu yazıda, Asya kökenli ve birçok kültürde farklı şekillerde kutlanan Nevruz bayramını ele alacağız. Nevruz’un kesin başlangıç tarihi bilinmese de, uzun bir geçmişe sahip olduğu açıktır.
Nevruz Nedir?
Anadolu ve Orta Asya kültürlerinde baharın veya yeni yılın başlangıcını müjdeleyen Nevruz bayramı, eski Farsça kökenli bir kelime olan Nevruz ile adlandırılmıştır. “Yeni gün” veya “günışığı” anlamına gelen bu kelime, coğrafi olarak da baharın ilk gününü işaret eder. Bu özel gün, kuzey yarım kürede gün ve gece sürelerinin eşitlendiği, güneşin ekvatora dik geldiği ve aynı zamanda koç burcunun başladığı zamana denk gelir.
Nevruz’un Tarihçesi
Nevruz Nedir sorusu için tarihçesine bakalım. Nevruz geleneği, tarih öncesi dönemlere, hatta buzul çağının sonuna kadar uzanır. Indo-İranlılar arasında, yerleşik düzene geçişte önemli rol oynayan efsanevi Kral Cemşid’in bu kutlamaları başlattığına inanılmaktadır. Uzun ve zorlu kış aylarından sonra doğanın yeniden canlandığını simgeler. Baharın tekrar gelmesi, o dönemlerde insanlar için büyük önem taşıyordu, bu yüzden kutlamaların başladığı düşünülüyor.
Nevruz Nasıl Kutlanır?
Nevruz nedir? çok çeşitli kültürlerde kutlanır ve her kültürün kutlama tarzı birbirinden farklılık gösterir. Özellikle Türk kültüründe, Nevruz kutlamaları bölgelere göre değişiklik göstermektedir.
Türkler için Nevruz, Ergenekon’dan çıkışı ve baharın gelişini simgeler. Türkistan’dan Balkanlara kadar geniş bir coğrafyada, M.Ö. 8. yüzyıldan bu yana her yıl 21 Mart’ta kutlanır. 1995’ten itibaren Türkiye’de resmi bayram olarak kutlanmaya başlanmıştır.
Selçuklu ve aynı zamanda Osmanlı dönemlerinde de Nevruz nedir?, geleneksel bir bayram olarak kutlanmakta; Nevruziye adı verilen şiirler okunmakta, çeşitli şenlikler ve ziyafetler düzenlenmekteydi. 21 Mart’ta Manisa’da mesir macunu şenliklerinde yapılan Nevruziye adlı özel bir macun, Osmanlı geleneğinin devamı niteliğindedir.
Nevruz Kutlamaları Ülkemizde
Nevruz nedir sorusuna cevap aradık peki ülkemizde nevruz nasıl kutlanır? Evlerde büyük bir temizlik yapılmaktadır. Evler badana edilip, halı ve kilimler yıkanmaktadır. Yeni kıyafetler ve hediyeler alınır. Tatlılar hazırlanır ve sonrasında Nevruz ateşi için odun toplanır.
Mezarlık Ziyaretleri
Eski Türklerin yu törenlerinin bir devamı olarak ölenlerin mezarları ziyaret edilir. Mezarlıklara tatlı bırakılır, yasin okunur ve ağıt yakılır. Sonrasında mezarlar temizlenir.
Kır Gezileri
Nevruz’da topluca kırlara çıkılır sonra eğlenilir ve şölenler düzenlenir. Bu gelenek Hun Türklerinde de görülmektedir. Nevruz’da ya da bazı yerlerde Hıdırellez’de bu etkinlikler yapılmaktadır.
Ateşle İlgili Gelenekler
Nevruz kutlamaları sırasında en yaygın ateşle ilgili etkinlik, büyük ateşler yakıp üzerinden atlamaktır. İnanışa göre, ateşten atlayanlar hastalıklardan arınmaktadır. Hayvanları da ateşin üzerinden atlatılabilmektedir.
Su İle İlgili Gelenekler
Erken saatlerde evdeki tüm su kapları tazelenmektedir. İnsanlar ve ev hayvanları için taze su hazırlanır. Eski eşyaları suya atma ve suya bakma da bu geleneklerdendir.
Eğlenceler
Nevruz kutlamalarında çeşitli gösteriler, oyunlar ve müzikle halk eğlenir.
Yardımlaşma
Bu kutlamalar, halk arasında yardımlaşmanın arttığı özel bir zamandır. Fakirlere, hastalara ve ihtiyacı olanlara yardım yapılmaktadır.
Diğer Kültürlerde Nevruz
Kürtler Nevruz’u Mart ayının 21, 22 ve 23’ünde kutlar. Açık alanlarda toplanıp ilkbaharı karşılarlar. Kadınlar renkli kıyafetler giyer. Büyük ateşler yakılmakta ve etrafında dans edilmektedir.
İran’da Nevruz önemli bir bayramdır. Güneş takvimine göre yılın başlangıcı olan Nevruz, 5 gün boyunca kutlanır. Hacı Firuz çocuklara hediyeler dağıtır.
Afganistan’da Nevruz iki hafta süreyle kutlanır. Hazırlıklar öncesinde başlar. Önemli gelenekler arasında Haft Mewa ve Gul-e Surkh Festivali yer alır.
İlginizi Çekebilir: Papirüs Nedir? Papirüs Kağıdının Tarihi ve Özellikleri
Haft Mewa
Kuru meyvelerle yapılan bir çeşit meyve salatasıdır. İçinde kuru üzüm, iğde, antep fıstığı, ceviz ve badem bulunmaktadır.
Smanak
Gece boyunca şarkılar söylenerek yapılan buğday tatlısıdır.
Gul-e Surkh Festivali
Bu bayram, Mezar-ı Şerif’te sadece lalelerin gelişim döneminde kutlanır. Ali ibn Abi Talib’in mezarının bulunduğu camide özel dini törenler yapılmaktadır.
Buzkashi
Bir at oyunudur. Amaç, bir keçi ya da koyunun kafasını yerden alıp belirlenen hedefe ulaştırmaktır. Nevruz boyunca Buzkashi oyunları oynanır.
