Refactoring nedir? Yazılım geliştirmenin karmaşık labirentinde kaybolmuş hissediyor musunuz? Kodlarınız okunması zor bir hale mi geldi? Hatalar ve gecikmeler mi kabusunuz oldu? Korkmayın, Refactoring adında bir cankurtaranınız var! Bu blog yazısında, Refactoring nedir ve yazılımınıza nasıl ışık tutabileceğini keşfedeceğiz.
Refactoring Nedir
Yazılım geliştirme sürecinde, yazılımlar belirli bir yaşam döngüsü boyunca sürekli değişimlerden geçer. Bu durum, farklı yazılımcıların projeler üzerinde çalışmasına ve teknolojilerin gelişimine paralel olarak yazılımda zamanla geliştirmeler yapılmasına neden olur. Ancak zaman içinde bu sürekli değişim ve eklemeler, yazılımın kötü kod içermesine yol açabilmektedir.
Bir yazılımcı olarak, yazdığınız kodların ileride kötü olarak değerlendirilmesini istemezsiniz. Yazılım geliştirirken en iyi sonucu elde etmek amacıyla belirli metodolojiler uygulanır, ancak bu her zaman yeterli olmayabilmektedir. Bu nedenle yazdığınız kodlar, yazının ilerleyen bölümlerinde daha ayrıntılı olarak ele alınacak olan refactoring sürecini gerektirir.
Refactoring nedir, mevcut kodun işlevlerini değiştirmeden sorunlu bölgeleri tespit edip iyileştirme çalışmasıdır. Kod içerisindeki işlevsiz kısımların kaldırılması, kodun daha etkin bir şekilde yeniden yazılması işlemleri bu sürece dahildir. Ayrıca, yazılımın gelişen teknolojiye uyum sağlaması, kod okunabilirliğinin ve performansının artırılması gibi iyileştirmeler de hedeflenmektedir.
Refactoring nedir ve Refactoring süreci, kod’a yeni işlevler eklemek amacı gütmeksizin var olan kodun optimizasyonunu amaçlar. Refactoring’in neden gerekli olduğunu daha iyi anlamak için mevcut kod üzerindeki uygulamaları detaylı inceleyelim.
Refactoring Neden Yapılır
Bir yazılım çalışıyor olsa dahi, neden yeniden düzenlemeye ihtiyaç duyulduğu sorusu akıllarda yer edebilmektedir. Yazılım geliştirme sürecinde, geliştiriciler temiz, performanslı, okunaklı ve geliştirilebilirlik kod yazmayı hedefler. Ancak, yazılımın kodunun yazılması, ürün geliştirmenin sadece bir evresidir. Geliştirme ekibi, belli bir zaman ve bütçe doğrultusunda yazılımı tamamlamak zorundadır. Bu durum, yazılımın bazı bölümlerinin ideal olmaktan uzak kalmasına neden olabilmektedir.
Zaman kısıtlılığı ve finansal şartlar, yazılım geliştiriciler üzerinde ciddi kısıtlamalar oluşturur. Bu koşullar, projede çalışacak kişi sayısını ve yazılımın yaşam döngüsü boyunca kullanılacağı kaynakları doğrudan etkiler. Başlangıçta temiz bir kod yazılmış olsa dahi, bakım süreçlerinde bu zaman ve maddi sınırlamalar, kodun giderek daha karmaşık ve anlaşılması güç bir yapıya bürünmesine yol açabilmektedir.
Refactoring, teknolojik gelişmelerle de bağlantılıdır. Yıllar önce yazılan bir kod, hala işlevsel olabilmekte. Hatta ilk geliştirildiği dönemde yüksek performans göstermiş olabilmektedir. Ancak, teknolojik ilerlemelerle birlikte, bu kodun daha iyi bir alternatifi ortaya çıkmış olabilmektedir. Yazılımı bu yeni teknolojilere entegre etmek mümkün olabilmektedir.
Refactoring nedir ihtiyacı, çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler, genellikle “code smell” (kod kokusu) olarak adlandırılmakta. Yazılım geliştiriciler tarafından dikkate alınmalıdır. Temiz kod yazımı konusunda dikkate alınan birkaç önemli prensip bulunmaktadır. Bunlar arasında Üç Kural (Rule of Three) ve DRY (Don’t Repeat Yourself) prensipleri yer alır. Bu prensipler, kod tekrarını önleyerek temiz ve etkili kod yazılmasını teşvik eder. Kodun bu prensiplere uygun olmaması, refactoring yapılması gerektiğinin bir işareti olabilmektedir.
Üç Kuralı, bir kod parçasının üçüncü kez tekrarlandığı anda kodun refactor edilmesi gerektiğini öngören bir ilkedir. Bu kural, geliştiricileri ortak kalıtım, sınıf ve ayrıca arayüz kullanımına teşvik eder. Öte yandan, DRY (Don’t Repeat Yourself) prensibi, yazılım içerisindeki her işlevin yalnızca bir kez gerçekleştirilmesi gerektiğini savunan bir yazılım geliştirme ilkesidir.
Refactoring Nasıl Yapılır
Kod refactoring süreci, dikkatli bir planlama ile başlar. Mevcut, çalışan bir yazılımın sürekli bakım gereksinimleri ve yeni işlevlerin eklenmesi gereklilikleri göz önünde bulundurulmakta. Geliştirme takımının mevcut iş yükünü aksatmadan refactoring çalışmalarına yeterli zaman ve ayrıca kaynak ayırması esastır. Refactoring, günlük kod geliştirme rutininin bir parçası olarak entegre edilmelidir.
Kod üzerinde küçük değişiklikler yaparak ve bu değişikliklerin sıkça test edilmesiyle refactoring süreci yürütülmektedir. Refactoring, katı kurallara bağlı olmayan bir süreçtir ve her ekip, kendi özgün metodolojilerini geliştirebilmektedir. Refactoring sürecinde kabul görmüş bazı teknikler bulunmaktadır.
Kırmızı, Yeşil, Refactor (Red, Green, Refactor)
En popüler ve yaygın refactoring tekniklerinden biri olan “Kırmızı, Yeşil, Refactor” test odaklı yazılım geliştirme yaklaşımına dayanır. Bu yaklaşım, kod yazımı öncesinde testlerin hazırlanmasını zorunlu kılar. Teknik, üç temel aşamadan oluşmaktadır.
- Kırmızı Aşama Bu aşamada, geliştirilmesi hedeflenen özellik belirlenmelidir. Bu özelliği başarılı bir şekilde geçebilecek testler tasarlanır.
- Yeşil Aşama Belirlenen testlerden başarıyla geçebilecek şekilde kod yazılır.
- Refactor Aşaması Testleri geçen kod üzerinde iyileştirmeler yapılmakta. Kodun daha temiz ve verimli hale getirilmesi amaçlanmaktadır.
Metotları Düzenleme (Composing Methods)
Büyük ve karmaşık sınıf veya metotları daha anlaşılır. Yönetilebilirlik hale getirmek amacıyla “Metotları Düzenleme” teknikleri uygulanır. Bu teknikler iki ana yaklaşımdan oluşur: Çıkarma ve Inline.
- Çıkarma Kod, daha küçük ve yönetilebilir parçalara bölünür. Daha sonra bu parçalar, ayrı metotlar olarak ayrıştırılmakta ve ihtiyaç duyulduğunda çağrılmaktadır.
- Inline Refactoring Gereksiz metotların çıkarılması ile metot sayısını azaltma hedeflenmektedir.
Soyutlamayla Refaktörleme
Oldukça geniş bir kod tabanında refaktörleme yapman gerektiğinde, soyutlama yoluyla bu işlemi gerçekleştirebilirsin. Soyutlama, kod tekrarını azaltmayı ve gereksiz detayları ortadan kaldırmayı amaçlar. Bu süreç iki ana teknik ile uygulanır.
- Yukarı çekme yöntemi: Alt sınıflarda ortak olarak gerçekleştirilen işlevleri taşıyarak, bu metotları bir üst sınıfa aktarır.
- Aşağı itme yöntemi: Eğer bir metod bir üst sınıfta tanımlanmışsa ve sadece az sayıda alt sınıfta kullanılıyorsa, bu metod ilgili alt sınıflara taşınır.
Nesneler Arası Fonksiyonelliği Yeniden Düzenleme
Sınıflar arasındaki işlevselliği yeniden düzenleme süreci, metotların kullanıldığı yerleri optimal hale getirir. Özellikle, bir metot eğer başka sınıflar tarafından daha fazla kullanılıyorsa, bu metot en çok kullanıldığı sınıfa taşınmalıdır. Eğer orijinal sınıfında hala bu metoda ihtiyaç varsa, yeni taşındığı yerden çağrılabilmektedir. Kullanılmıyorsa ilgili metot kaldırılabilmektedir.
Metotların Basitleştirilmesi
Metotların kompleks yapılarını sadeleştirerek daha anlaşıltır ve yönetilebilir hale getirmek esastır. Uzun ve ayrıca karmaşık metotlar, daha kısa, net ve belirli amaçlara hizmet edecek şekilde düzenlenmelidir.
Hazırlık Amaçlı Refactoring
Eğer üzerinde çalıştığınız kod tabanına yeni bir geliştirme eklenmesi gerekiyorsa veya önemli değişiklikler yapılacaksa, bu işlemlerden önce kodun refactoring yapılması daha uygun bir tercih olabilmektedir.
İlginizi çekebilir; Yazılımda Sık Kullanılan Yazılım Terimleri Nelerdir?
Refactoring, ileriye yönelik geliştirmeler için kodu daha basit, okunabilmekte. Temiz hale getirme hedefini taşır. Kodunuza her yeni işlev eklendiğinde refactoring süreci uygulanabilmektedir.
Refactoring Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Refactoring sürecinin etkili bir şekilde ilerlediğinden emin olmak için birkaç kontrole ihtiyaç vardır. Yapılan düzenlemelerin sonucunda kodun temiz ve anlaşırlığı olması gereklidir. Önceki karmaşık durumlar ortadan kalkmalıdır. Refactoring sırasında yazılıma yeni işlevler eklenmemeli, mevcut işlevlerde kayıp olmamalıdır. Ayrıca her adımda kod, tekrarlanan testlerden geçirilmelidir. Programlama sürecinin ayrılmayacak bir parçası olarak kabul edilmelidir. Refactoring nedir sorsundan sonra şimdide avantajlarına bakalım.
Refactoring Avantajları Nelerdir
Refactoring nedir? İşlemi, yazılımın ömrünü, performansını ve anlaşılabilirliğini artırarak gelecek geliştirmeler için sağlam bir temel oluşturur. Refactoring’in avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz.
- Kodun Basitleştirilmesi Refactoring, kodu daha basit hale getirerek okunabilirliğini artırır. Bu da yeni geliştiricilerin sisteme adaptasyonunu kolaylaştırır.
- Hata Tespitinin Kolaylaşması Gelecekte ortaya çıkabileceği hataların tespitini kolaylaştırır. Bakım süreçlerini hızlandırır.
- Geliştirici Uyumu Geliştiricilerin eski kod hakkında bilgi sahibi olmaları gerektiğinden, basitleştirilmiş kod daha hızlı bir uyum süreci sağlar.
Refactoring Dezavantajları Nelerdir
Refactoring nedir sorusuna cevap aradık şimdi, Refactoring süreci, bazı dezavantajlara da sahiptir. Bunlar şu şekilde maddeleştirilebilmektedir.
- Planlama Gerekliliği Refactoring süreci yoğun bir planlama gerektirir ve geliştirme ekibinin bu iş için ek zaman ayırması gerekebilmekte. Bu da diğer projelerin gecikmesine neden olabilmektedir.
- Yazılım Geliştirme Sürecinin Uzaması Temiz kod yazma hedefi, geliştiricilerin kod üzerinde daha fazla zaman harcamasına neden olur.
- Finansal Kaynakların Yönlendirilmesi İş gücünün refactoring sürecine kaydırılması, finansal olarak ek kaynakların ayrılmasını gerektirir.
- Uygunsuz Refactoring Doğru yapılmayan refactoring işlemleri, yeni sorunlara yol açabilmektedir.
