1932 yılında yayımlanan ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu tarafından kaleme alınan Yaban, Türk edebiyatında aydın ile halk arasındaki derin uçurumu keskin bir dille ele almaktadır.
Eser, Kurtuluş Savaşı dönemini konu almakta olup, Eskişehir’in sınırları içerisinde, Porsuk Çayı’na yakın bir köyde yaşayan ahali ile bu bölgeye sonra gelen İstanbullu bir ‘yaban’ı (yabancı) merkeze almaktadır.
Roman, anı ve günlük biçiminde yazılmış olup, olaylar Kurtuluş Savaşı yıllarında geçmektedir, ayrıca “Yaban”, edebiyatımızın önemli tezli romanlarından biri olarak kabul edilmektedir.
Yaban Romanı Kısa Özeti
I. Dünya Savaşına katılan ve bu süreçte bir kolunu kaybeden Ahmet Celâl, savaşın sona ermesiyle İstanbul’a döner. İstanbul’un İngilizler tarafından işgal edilmesi sonucu, Mehmet Ali’nin daveti üzerine Porsuk çayı kıyısındaki köyüne yerleşir. Savaşın gidişatından kopmamak adına köyde kaldığı süre boyunca gazete takibi yaparak köylülerle savaşın önemini paylaşır.
Köy halkının yoksulluk ve cahillik gibi sorunlarının sorumlusu olarak gördükleri Salih Ağa’ya derin bir bağlılık göstermeleri, Ahmet Celal’in köylüler tarafından dışlanmasına yol açar. Köylüler tarafından ‘yaban’ olarak adlandırılan Ahmet Celal, bu durumdan ötürü büyük bir üzüntü yaşar. Bir gün dolaşmaya çıkıp hava alırken Emine ile karşılaşır ve ona ilgi duyar; ancak Emine, Mehmet Ali’nin karısıdır.
Köy, Yunan işgali altına girer ve Yunan askerleri köyü yakıp yıkarlar. Köy halkı büyük bir katliama uğrar. Ahmet Celal ve Emine, yaşanan bu felaketten kurtulmayı umarak köyden kaçmaya çalışırlar ancak her ikisi de yaralanırlar. Güçlükle köyün mezarlığına sığınırlar ve sabah olunca yola çıkmayı planlarlar. Fakat Emine’nin yarası ağır olduğu için yürüyemez durumdadır.
Sakarya Savaşı’ndan sonra düşman kuvvetlerinin bölgeden çekilmesinin ardından, köye gelen bir araştırma kurulu, yıkıntılar ve kömürleşmiş insan kemikleri arasında bir defter bulur. Kenarları yanmış ve ortası yırtık olan bu defter, Ahmet Celâl tarafından yazılmış ve son anda Emine’ye verilmiş olan anı defteridir.
Romanda Kilit Noktalar
Olay Örgüsü
- Ahmet Celal’in, emir eri Mehmet Ali ile birlikte onun köyüne varışı,
- Ahmet Celal’in, Mehmet Ali’nin evinde misafir olarak kalması,
- Ahmet Celal’in, Mehmet Ali’nin kardeşiyle sohbet ederken köyün gerçeklerine adım adım yakınlaşması,
- Ahmet Celal’in, köy sakinlerinin ülkenin işgaline ve aynı zamanda savaşın devam eden durumuna olan kayıtsızlığı ile yüzleşmesi,
- Ahmet Celal’in, Mehmet Ali ve köy sakinlerinin bu kayıtsız tutumlarına karşı duyduğu derin hayal kırıklığı.
Zaman
Birinci Dünya Savaşı’nın ardından gerçekleşen olaylar.
Karakterler
- Ahmet Celal
- Mehmet Ali
- İsmail
- Salih Ağa
- Muhtar
- Bekir Çavuş
- Arabacı
Mekân
Porsuk Çayı’nın kenarında bulunan köy, Mehmet Ali’nin odası ve kahvehane.
Yaban Romanı Türü
Kitap, tarihi ve sosyal öğeleri içeren bir roman olarak sınıflandırılmıştır. Ayrıca, realizm akımını yansıtan bir eser olarak da değerlendirilmektedir.
Dil ve Anlatım Özellikleri
Yazar, öyküleyici ve betimleyici anlatım tekniklerinden faydalanmıştır. Bunun yanı sıra diyalog ve iç konuşma anlatım teknikleri de kullanılmıştır. Ayrıca dilin yalınlığı ve kahraman anlatıcı bakış açısı, eserin anlatım özelliklerini belirlemektedir.
Yaban Romanı Eser-Dönem İlişkisi
Roman, Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu’nun yaşamını ve o dönemdeki toplumsal durumu ele almakta, realizmin etkilerine yer vermektedir. Yazarın, daha önceki dönemlerde de eserler vermiş olması, eserin çeşitliliğini ve zenginliğini arttırmaktadır.
One Bilgi Kitap Özetleri
- Acımak Roman Özeti
- Araba Sevdası Roman Özeti
- Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat Roman Özeti
- Baba ve Piç Roman Özeti
- Eylül Roman Özeti
- Mai ve Siyah Roman Özeti
- Yaprak Dökümü Roman Özeti
Yaban Romanı Sesli Özeti
